Vurgu; dil biliminde, bazı hecelere veya sözcüklere daha fazla önem yüklemektir. Sözlü anlatımlarda vurgulanan hece ya da sözcük diğerlerinden farklı tonlanır.
Çoğu cins isimde vurgu son hecede olur:
Bazı yabancı kelimeler, bu kurala istisnadır:
Ancak çoğu yabancı kelime, istisna değildir:
Bazı zarflar, bağlaçlar ve soru kelimeleri de bu kurala istisnadır:
Yer isimleri, "Sezer vurgusu" diye adlandırılan özel bir vurgu düzenini takip ederler. Bu kurala göre sondan üçüncü hecesi kapalı (Ünsüzle biten), ve sondan ikinci hecesi açık (Ünlüyle biten) olan yer isimleri, sondan üçüncü hecesinde vurgulanırlar:
Diğer yer isimleri ise sondan ikinci hecelerinde vurgulanırlar:
Bu kural, yer isimlerini cins isimlerinden ayırmamıza olanak tanır:
Bu kurala da bazı istisnalar vardır:
Kişi isimleri de cins isimleri gibi son hecede vurgulanır:
Seslenirken cins isimleri ve özel isimlerde vurgu kayabilir:
Bazı soy adların vurgusu son hecede değildir:
Çoğu ek vurgulu olduğundan son hecesi vurgulu bir kelimeye gelince vurguyu kendi üzerine çeker:
Son hecesi vurgulu olmayan kelimeye gelen ekler ise vurguyu çekmezler:
Çok heceli olan şu ekler, son hecesinde vurgulu olmadığından vurgunun sonraki eklere çekilmesini engeller:
Bazı heceli ekler ise vurgusuzdur, ve bu sebeple vurgunun daha ileriye aktarılmasını engeller:
Bu kural aynı zamanda -me/ma olumsuzluk ekini -me/ma fiilimsi ekinden ayırmamıza imkân tanır:
-me/ma eki, ilk hecesi vurgulanmayan kelimelerde bile vurguyu bir önceki heceye çeker:
Ayrı yazılsa da ek gibi davranan de/da bağlacı ve mı/mi/mu/mü soru edatı da vurgusuzdur:
Bu kural -de/da bulunma ekini de/da bağlacından ayırmamıza olanak tanır.
Ek fiiller isimlere geldiği zaman vurgusuz olurlar:
Ek fiiller fiillere geldiği zaman da vurguyu bir önceki heceye çekerler, ancak cümle içinde fiiller çoğu zaman vurgusunu yitirdiğinden bu kural o kadar ortaya çıkmaz:
İsime gelen şahıs ekleri de aynı zamanda vurgusuzdur, bu kural da iyelik eklerini ve çoğul ekini şahıs eklerinden ayırmamıza olanak tanır:
Birleşik isimlerde ve tamlamalarda ikinci öğe vurgusunu yitirir:
Pekiştirmeli sıfatlar da ilk hecede vurgulanır
Fiil içeren birleşik kelimelerde ise ikinci kelime vurgulanır:
-ma/me eki tamlamalarda ve birleşik fiillerde bile vurguyu bir önceki heceye çeker:
Orijinal kaynak: vurgu (dilbilim). Creative Commons Atıf-BenzerPaylaşım Lisansı ile paylaşılmıştır.
Ne Demek sitesindeki bilgiler kullanıcılar vasıtasıyla veya otomatik oluşturulmuştur. Buradaki bilgilerin doğru olduğu garanti edilmez. Düzeltilmesi gereken bilgi olduğunu düşünüyorsanız bizimle iletişime geçiniz. Her türlü görüş, destek ve önerileriniz için iletisim@nedemek.page